Risico van ETF als beleggingsinstrument: Soorten bedreigingen toegelicht

Ondanks hun voordelen zijn ETF’s niet vrij van risico. Geen enkele belegging is dat. Het risico van een ETF als beleggingsinstrument wordt gevormd door verschillende types en soorten risico’s. Deze lichten we hieronder in detail toe.

Deze risico’s, eigen aan ETF’s, leren begrijpen helpt beleggers om zich voor te bereiden op onvoorziene gebeurtenissen.

Inzicht verwerven in de valkuilen van een ETF is tevens cruciaal om een gezonde en gebalanceerde beleggingsportefeuille op te bouwen:

Indexrisico van een ETF

Zoals besproken in wat zijn ETF’s, zijn ETF’s ontworpen om een index te volgen/weerspiegelen en zijn het passieve beleggingen.

In tegenstelling tot een beleggingsfonds worden ze niet actief beheerd, wat veel voordelen biedt.

Maar omdat een ETF niet actief wordt beheerd, zal het geen effect uit de portefeuille verkopen als de emittent van het effect in financiële problemen verkeert (tenzij het effect effectief uit de gevolgde index wordt verwijderd).

Dit betekent dat het ETF-fonds op en neer zal bewegen met de index en dat de fondsbeheerder geen defensieve posities zal innemen en/of geen verlieslatende posities zal verkopen tijdens een marktcorrectie.

Dit betekent ook dat de beheerder de blootstelling aan posities waarvan hij verwacht dat ze in waarde zullen stijgen, niet zal verhogen.

Dit gebrek aan beheer betekent dat beleggers hun geld onrechtstreeks in een index investeren via een ETF (ook gekend als tracker) en niet via een beheerder.

Dit betekent bijgevolg dat hun vermogensopbouw afhangt van de prestatie van de index, wat dus een bepaald risico van de ETF betekent.

Wat is de beste manier voor een particuliere belegger om met indexrisico’s om te gaan?

Simpel: U moet de tijd nemen om te begrijpen wat er in de index zit en welke regels er gelden voor wat er in of uit de index gaat.

Dit kan u te weten komen door de specifieke documentatie van een bepaalde ETF te consulteren.

Trackingafwijking van de ETF als risico

Dus ten eerste loopt u als particuliere belegger het risico dat uw belegging wordt blootgesteld aan de bewegingen van de index (zie hierboven).

Maar daarnaast loopt u als belegger ook risico wanneer het rendement van de ETF niet overeenstemt met het rendement van de index, een situatie die bekend staat als een tracking fout of trackingafwijking.

Een tracking fout zorgt voor een verschil tussen het rendement van het ETF-fonds en de onderliggende index.

Oorzaken van trackingafwijkingen

Een dergelijke tracking fout kan zich voordoen om een aantal redenen:

Eerste reden

De eerste reden is dat een ETF-fonds kosten heeft die een index niet heeft (omdat het kosten maakt wanneer het effecten koopt en verkoopt).

Hoe hoger de frequentie van deze transacties, hoe hoger de kosten en hoe groter de kans op een trackingafwijking.

In een dergelijk scenario stijgt de kans dat het rendement van het ETF-fonds lager uitvalt dan de index die het fonds volgt. En dit is een risico voor particuliere beleggers.

Transacties vallen niet te vermijden omdat een ETF periodiek het portfolio in evenwicht moet brengen, in lijn met de gevolgde index.

Tweede reden

Een andere reden voor een trackingfout is wanneer een ETF-fonds liquide middelen aanhoudt die een ander rendement zullen opleveren dan de liquide middelen die in de portefeuille zijn belegd.

Het rendement op de portie liquide middelen kan voor een afwijking in rendement zorgen tussen de index enerzijds en het ETF-fonds dat die index volgt anderzijds.

Op sommige momenten kunnen de contanten beter (of slechter) presteren dan het ETF-fonds.

Bij ETF’s is het bedrag aan contanten dat wordt aangehouden echter meestal klein, doorgaans misschien zo’n 0,1 tot 0,4% van het totale beheerde vermogen.

Derde reden

Bepaalde ETF’s kunnen een tracking fout vertonen omdat de gewichten van de effecten in hun portefeuilles niet overeenkomen met die in de gevolgde index.

Wanneer de gewichten gebaseerd zijn op marktkapitalisatie zal dit niet zo’n probleem zijn.

Dit komt doordat de gewichten gekoppeld zijn aan de kapitalisatie van de aandelen en als een aandeel in de index in prijs stijgt, zal dat in het fonds worden opgenomen.

De moeilijkheid ontstaat wanneer een ETF-fonds op een andere manier gewichten toekent, zoals gelijke weging of een willekeurige wegingsmethode.

In deze gevallen is het mogelijk dat veranderingen in de waarde van de effecten in de index niet zichtbaar zijn in het ETF-fonds.

En dat ze pas zichtbaar worden wanneer het ETF-fonds opnieuw in evenwicht wordt gebracht (waarbij de effecten van het ETF-fonds in balans worden gebracht met die in de index).

Deze vertraging om de zaken in balans te brengen kan dus ook leiden tot een tracking afwijking.

Vierde reden

Een andere bron van trackingafwijking komt voort uit het feit dat veel ETF-fondsen niet alle effecten bezitten die samen de index vormen.

Er zijn twee manieren waarop een ETF-fonds een index kan volgen:

• Replicatie: Via deze techniek houdt het ETF-fonds alle effecten van een index aan in dezelfde verhouding als de gevolgde index.
• Representatieve steekproeftrekking. Via deze techniek gebruikt het ETF-fonds een steekproefmethode om effecten uit de index te selecteren waarvan het denkt dat ze hetzelfde rendement zullen opleveren als de hele index.

De tweede methode van representatieve steekproeftrekking levert dus logischerwijs grotere trackingafwijkingen op dan wanneer het fonds de hele index zou kopen en repliceren.

De omvang van de trackingafwijking varieert naar gelang van de kwaliteit van het steekproefproces.

Twee soorten ETF’s met grotere kans op trackingfouten

Bepaalde soorten ETF’s zorgen voor aanzienlijk grotere kansen op trackingafwijkingen: (1) Hefboom-ETF’s en (2) inverse ETF’s.

Hefboom-ETF’s met hoger risico

Hefboom-ETF’s, ook ultrafondsen genoemd, zijn bedoeld om het rendement van de index of benchmark die zij volgen, te vermenigvuldigen.

Bijvoorbeeld de Proshares Ultra S&P 500 (SSO) is bedoeld om tweemaal het dagelijkse rendement van de S&P 500 te leveren.

Inverse ETF’s (ook gekend als short of bear-ETF’s) met hoger risico

Inverse ETF’s, ook wel short ETF-fondsen genoemd, zijn bedoeld om het tegenovergestelde rendement op te leveren van de index die zij volgen.

Bijvoorbeeld: Als de S&P500 in één dag 4% stijgt, moet de inverse ETF ProShares Short S&P500 4% dalen.

Beleggers kunnen inverse ETF’s gebruiken om winst te maken in een dalende markt, zonder dat zij aandelen moeten lenen om te kunnen shorten.

Weetje: Er bestaan ook inverse hefboom-ETF’s die bedoeld zijn om een hefboomrendement op te leveren dat in de tegenovergestelde richting beweegt van de dagelijkse beweging van de onderliggende index.

Hefboom-ETF’s en inverse ETF’s zijn niet geschikt voor beleggers met lange beleggingshorizon

Hefboom-ETF’s en inverse ETF’s hebben een systeem waarbij ze dagelijks gereset worden om de onderliggende index te volgen.

Hierdoor zijn ze in principe minder tot niet geschikt voor buy and hold beleggers die op langere termijn investeren.

Deze ETF’s zijn namelijk eerder ontworpen als handelsvehikels voor de korte termijn.

Zodra een belegger ze langer dan één dag aanhoudt, stelt hij zich ook bloot aan een aanzienlijke trackingafwijking.

Omdat deze ETF’s elke dag gereset worden, is het mogelijk dat iemand die een van deze ETF’s koopt een groot verlies lijdt, zelfs als de onderliggende index een winst laat zien.

Opgelet voor belastingproblemen met hefboom-ETF’s en inverse ETF’s

ETF’s worden over het algemeen geprezen om hun belastingefficiëntie in vergelijking met klassieke beleggingsfondsen.

Maar dit sterke punt is niet van toepassing op hefboom-ETF’s en inverse ETF’s.

Vanwege hun dagelijkse reset kunnen dergelijke ETF’s aanzienlijke korte termijn meerwaarden realiseren die niet gecompenseerd kunnen worden door minderwaarden.

En dit kan ongewenste fiscale gevolgen hebben op het niveau van de ETF alsook op het niveau van de personenbelasting van een particuliere belegger (afhankelijk van het land waar u woont en belastingplichtig bent).

Veranderende belastingwetten als risico van ETF

Veranderingen in de belastingwetgeving kunnen de belastingstatus van ETF’s beïnvloeden.

Dit kan particuliere beleggers in een bepaalde ETF bevoordelen of benadelen, afhankelijk van hoe de belastingverandering het ETF-fonds in kwestie beïnvloedt.

Een van de zaken die van belang kunnen zijn, is een mogelijke wijziging qua belastingheffing op dividenden.

Dividenden zijn uitkeringen van geld, aandelen of andere bezittingen die een bedrijf uitkeert aan de eigenaars van zijn aandelen.

Ten eerste kan het land van waaruit de dividenden uitgekeerd worden, de bronheffing op uitgaande dividenden trachten te wijzigen.

Dit kan indien men een bestaand dubbelbelastingverdrag kan heronderhandelen bijvoorbeeld (dat een hogere bronheffing toestaat).

Ten tweede kan het woonland van de particuliere belegger dividenden anders gaan belasten. Men kan bijvoorbeeld het belastingtarief op dividenden opkrikken.

Een verandering in de belastingwetgeving qua dividenden zou invloed kunnen hebben op de koersen van ETF’s die vooral dividendaandelen bevatten.

Denk bijvoorbeeld aan grote farmaceutische bedrijven (die in sommige gezondheids-ETF’s voorkomen) en nutsbedrijven (die in veel infrastructuur-ETF’s voorkomen).

Deze keren periodiek doorgaans behoorlijke dividenden uit.

Een ander belangrijk aspect is een mogelijke aanpassing van de huidige meerwaardebelasting en/of vermogens- of vermogenswinstbelasting in het woonland van de belegger.

Kortom, hele complexe materie die professioneel fiscaal advies noodzakelijk maakt.

Zeker indien het om vrij substantieel kapitaal gaat en er ook dubbelbelastingverdragen spelen tussen het land van de ETF en het woonland van u als belegger.

Risico van te kleine onderliggende marktkapitalisatie

Veel van de beursgenoteerde bedrijven in zowel de groene ETF’s als de biotech ETF’s hebben marktkapitalisaties die variëren van klein (kleiner dan 1 miljard euro) tot middelgroot (tussen 1 en 5 miljard euro).

Door te beleggen in bedrijven met ’slechts’ een kleine tot middelgrote kapitalisatie, stellen de ETF-fondsen zich bloot aan de specifieke risico’s die aan dit soort bedrijven verbonden zijn.

Deze bedrijven kunnen startups zijn met weinig inkomsten, smalle productlijnen, onervaren management, weinig financiële middelen en een beloftevolle pipeline van producten die nog niet is goedgekeurd door de overheidsregulator.

Vanzelfsprekend bieden dergelijke bedrijven (veel) minder stabiliteit dan grotere, meer gevestigde beursgenoteerde bedrijven.

De aandelen van bedrijven met een vrij kleine marktkapitalisatie hebben vaak een grotere prijsvolatiliteit.

Ze worden ook vaker gekenmerkt door lagere handelsvolumes en minder liquiditeit.

Al deze factoren kunnen betekenen dat de ETF-fondsen die investeren in dergelijke aandelen ook die kenmerken krijgen.

Tip: Lees meer tips over een gezonde spreiding over diverse types ETF’s met verschillende marktkapitalisaties op veelgestelde vragen over ETF’s.

Concentratierisico van ETF

Een risico van beleggen in ETF’s kan ook voortspruiten uit te weinig diversificatie en spreiding.

ETF-fondsen worden vaak geprezen omdat ze geconcentreerde diversificatie toelaten.

Maar het is een mes dat langs twee kanten snijdt…

Er is namelijk steeds een risico dat u als particuliere belegger té geconcentreerd gaat diversifiëren in een beperkt aantal gebieden.

Hoewel u normaal een concentratie op een gediversifieerde manier kunt organiseren met behulp van ETF’s om het risico van afzonderlijke aandelen te verminderen, is er toch altijd een risico van te zware concentratie op een bepaalde sector.

Zo kan een bepaalde ETF zich sterk op een bepaalde sector concentreren.

Hierdoor kan dat ETF-fonds gevoelig zijn voor economische, politieke of regelgevingsgebeurtenissen die alleen die bepaalde sector treffen (en die misschien niet de hele markt beïnvloeden).

Veranderingen in de goedkeuringsprocedures voor geneesmiddelen van de FDA in de Verenigde Staten zouden bijvoorbeeld het lot van bepaalde beursgenoteerde bedrijven in de gezondheidszorg en biotech kunnen beïnvloeden.

Maar ze zouden een minder grote invloed hebben op de totale aandelenmarkt in zijn geheel.

Ter info: Een bekend voorbeeld van deze goedkeuringsproblematiek en het effect ervan op de aandelenkoers, is het verhaal van het biotechbedrijf Galapagos.

Geografisch risico van ETF

Een variant van het concentratierisico is het geografisch risico van een ETF.

Sommige ETF’s zijn samengesteld uit beursgenoteerde bedrijven in één land of geografisch gebied.

Dit stelt de belegger bloot aan risico’s die eigen zijn aan dat land of gebied.

In de Europese Unie bijvoorbeeld zijn vele economieën niet alleen nauw met elkaar verweven in de handel, maar delen zij ook een gemeenschappelijke munt, de euro, en de bijbehorende Europese Centrale Bank.

Economische problemen in één land kunnen zich snel uitbreiden naar andere landen.

En omdat de landen van de eurozone geen controle meer hebben over hun munteenheden en rentevoeten, kunnen zij hun monetaire beleid in moeilijke tijden moeilijker aanpassen.

Geografische risico’s kunnen ook voortvloeien uit omgevingsfactoren. Denk maar aan Nederland, waarvan een groot deel onder water ligt.

Als een grote storm de Nederlandse overstromingsstructuren zou overweldigen, zou dat grote schade kunnen toebrengen aan de hele Nederlandse economie.

Wat op zijn beurt het rendement zou schaden van een ETF die op Nederlandse bedrijven gebaseerd is.

Het geografische risico zou ook kunnen gelden voor een bepaalde bedrijfstak in een bepaald gebied. Bijvoorbeeld, een groot deel van de Amerikaanse olie- en gasindustrie teert op de Golf van Mexico.

Een orkaan in diezelfde Golf van Mexico zou een groot aantal offshore platforms kunnen beschadigen en de aandelen van bedrijven uit die specifieke olie- en gasproductiesector kunnen schaden.

Tegelijkertijd zou de noodzaak om de platforms te repareren ook indirect kunnen leiden tot een grotere groei in de offshore olie- en gasdienstensector.

Een vervanging door verbeterde platforms met nog hogere capaciteit en efficiëntie zou bijvoorbeeld kunnen.

Buitenlands risico van ETF

Nederlandse en Belgische beleggers die zich buiten de EU wagen, dragen risico’s die verder gaan dan de risico’s die verbonden zijn aan beleggingen in Europese effecten.

Dit betekent niet dat u niet geografisch moet diversifiëren want blootstelling aan andere valuta kan voordelen hebben voor het verminderen van het risico van uw totale portefeuille.

Begrijp wel de risico’s voordat u de investering maakt! Het is per slot van rekening uw geld.

Enkele van de risico’s van investeren in buitenlandse ETF’s, kunnen de volgende zijn:

• Grotere marktvolatiliteit (afhankelijk van de markt)
• Minder betrouwbare financiële informatie (afhankelijk van de markt)
• Hogere transactie- en bewaarkosten
• Buitenlandse belastingen, en
• Minder liquide markten

Vanzelfsprekend hangt dit af van markt tot markt. Zo kan een investering in een Amerikaanse ETF beter zijn dan een investering in een Europese ETF.

Vergeet niet dat de grootste beursgenoteerde bedrijven in de VS zitten!

Politieke instabiliteit kan het voor een ETF-fonds moeilijk maken om in bepaalde landen te beleggen of de opbrengsten van de beleggingen terug te repatriëren.

Bepaalde ETF’s kunnen gericht zijn op bedrijven die buiten het thuisland van de belegger gevestigd zijn.

In dat geval kunnen die bedrijven winsten opleveren of een aandeel hebben dat geprijsd is in een valuta die verschilt van het thuisland van de belegger.

Dit stelt de belegger bloot aan het risico dat valutaschommelingen de beleggingen van de belegger nadelig of ongunstig kunnen beïnvloeden.

Andere manieren om uw geld te beleggen

Zinnen deze risico’s van ETF’s u helemaal niet?

Geen nood, er zijn nog heel veel andere manieren om uw geld te beleggen, zoals onderstaande voorbeelden van beleggingsvastgoed bijvoorbeeld: